توسط 
سلام من دکتر رضا غلامرضائی هستم. سندروم روده تحریک پذیر یا Irritable Bowel Syndrom به اختصار IBS یک بیماری شایع به خصوص در سنین نوجوانی و جوانی است که بدلیل اختلال عمکلردی در دستگاه گوارش ایجاد میشود.
هیچ اختلال آناتومیک یا آزمایشگاهی در این بیماری وجود ندارد یعنی تشخیص به روشهایی مثل اندوسکوپی کولونوسکوپی یا آزمایشگاهی امکانپذیر نیست و تنها با شرح حال و انجام معاینات پزشکی تشخیص داده میشود.
به طور کلی بیماری با کرایتریای ROME IV تشخیص داده میشود که در ادامه توضیح میدهیم.
در بزرگسالان به درد شکم های مکرری گفته میشود که حداقل یکبار در هفته در طی 3 ماه گذشته وجود داشته است و در گروه سنی اطفال (کمتر از 12 سال) به درد شکم مکرر حداقل 4 روز در هفته در طی 2 ماه گذشته که در هر دو گروه سنی همراه با حداقل دو علامت زیر باشد :
- درد شکم با دفع مدفوع مرتبط است (بهتر یا بدتر میشود)
- همراه با تغییر در قوام مدفوع
- همراه با تغییر در دفعات دفع مدفوع
و در بزرگسالان علائم از 6 ماه قبل باید وجود داشته باشد.
از لحاظ اتیولوژی بخوام بگم سندروم روده تحریک پذیر که از این به بعد میگیم IBS یک بیماری مولتی فاکتوریال است که عوامل محیطی و ژنتیکی در آن دخیل هستند. افزایش حساسیت سیستم عصبی دستگاه گوارش در این بیماری باعث شده تا اختلالات عصبی حتی استرس و مشکلات سایکولوژیک با این بیماری مرتبط باشند و حتی باعث تشدید علایم شوند. عادات غذایی بیمار هم فاکتور دیگری است که میتواند باعث شروع و یا تشدید بیماری شود. در مورد نقش فاکتور ژنتیک هم گفته شد.
علایم و نشانه های شایع بیماری :
- درد شکم مبهم که معمولا بصورت کرامپی است
- اسهال و یا یبوست : اکثرا اسهال (IBS-D) دارند و یا ممکن است بعضی بصورت دوره ای اسهال و یبوست را تجربه کنند.
- احساس نفخ و تجمع گاز در شکم : البته اکثر این موارد بدلیل افزایش حساسیت سیستم عصبی دستگاه گوارش است و افزایش گاز واقعی وجود ندارد و حتی در بعضی بیماران که شکایت از نفخ دارند طبق مطالعات حتی گاز کمتری در دستگاه گوارش داشتند.
در نظر داشته باشید هر کدام از موارد زیر علامت خطر هستند و باید فورا به پزشک مراجعه کنید چون احتمالا دلیل دیگری علت بیماری شما است :
- استفراغ معمولی یا استفراغ همراه با خون (هماتمز)
- مدفوع خونی (خون روشن یا مدفوع سیاه)
- کاهش وزن قابل توجه (10 کیلوگرم در طی 6 ماه یا 5 کیلوگرم در طی 3 ماه)
- درد شکم شدید و حاد متفاوت از درد های قبلی
- افراد با سن بالا
- درد شکم که بیمار را شبانه از خواب بیدار کند
درمان بیماری
اصولا IBS بیماری بی خطر است و نیازی به درمان ندارد و بهتر است در مرحله اول تغییر سبک زندگی از جمله ورزش منظم روزانه هفتگی و تغییر رژیم غذایی (افزایش مصرف سبزیجات و میوه جات و کاهش مصرف نمک و فست فود و…) توصیه میشود.
جهت کنترل درد شکم میتوان از دی سیکلومین نیم ساعت قبل از هر وعده غذایی استفاده کرد. داروی دیگر هیوسین است که میتوان با هر بار درد شکم از قرص های 10 میلی گرمی آن استفاده کرد. اینها داروهای آنتی کولینرژیک هستند که باید به عوارض آن توجه داشت.
در صورت وجود اسهال (IBS-D) بشرط اینکه از عدم وجود اسهال عفونی و یا اسهال خونی مطمئن بودیم میتوان از داروی لوپرامید 2 میلی گرم استفاده کرد. در صورت وجود یبوست (IBS-C) میتوان از داروهایی از جمله پسیلیوم، پیدرولاکس (PEG)، لاکتولوز، شیاف گلیسرین، بیزاکودیل و فراورده های سنا (قرص و شربت سی لاکس) استفاده کرد که به نظر پزشک با توجه به شرایط بالینی بیمار بستگی دارد.
در یک کلام درمان نفخ کار ساده ای نیست!. ولی به طور کلی اگر بیمار از نفخ شکایت داشت میتوان داروهایی مثل دایمتیکون و سایمتیکون تجویز کرد. البته اکثر بیماران میگویند اثری ندارد اما بعضی بیماران هم راضی هستند. آنتی بیوتیک ها دسته دیگری از داروها هستند که در بیماران زیادی به خوبی باعث کنترل نفخ میشود اما با قطع آنتی بیوتیک دوباره نفخ برمیگردد البته ریفاکسیمین تنها آنتی بیوتیکی هست که گفته میشود نفخ در بیماران IBS را به گونه ای بهبود میبخشد که با قطع آنتی بیوتیک هم علایم بر نمیگردد به همین دلیل از بین آنتی بیوتیک های ریفاکسیمین پیشنهاد میشود.همچنین پروبیوتیک هایی مثل BioIBS و ProDigest و BioFem هم تاثیر قابل قبولی در کاهش نفخ بیماران دارند.
با توجه به اینکه استرس و بیماریهای سایکولوژیک از جمله افسردگی (MDD) میتوانند باعث تشدید بیماری شوند پزشکان از داروهایی مثل آمی تریپتیلین و یا نورتریپتیلین استفاده میکنند. داروی کلیدینیوم-سی هم در حقیقت ترکیبی از یک آرامبخش (کلردیازپوکساید) و یک ضد اسپاسم آنتی کولینرژیک (کلیدینیوم) است.
داروهای دیگر به صلاحدید پزشک معالج قابل استفاده هستند. از جمله Colpermin که کپسول های 187 میلی گرم دارد و باعث بهبود درد شکم و نفخ میشود (با تاثیر روی عضلات صاف کولون باعث تشدید دفع گاز میشود) اما با توجه به اینکه در ترکیب خود نعنا دارد در بیماران که ریفلاکس دارند توصیه نمیشود. دارو دیگر Supermint است که جهت کنترل اسپاسم قابل استفاده است.
به سوالات شما در قالب کامنت در زیر این پست پاسخ داده خواهد شد
تهیه شده در سایت دلیا || www.dlea.ir
